گویش گیلکی رودسر

این کتاب نخستین کتاب در توصیف گویش گیلکی رودسر و نخستین واژه‌نامه از این گویش است. ایران‌زمین سرزمینی کهن و باستانی با مردمانی سرشار از فرهنگ و پیشینۀ تمدنی است.

مردمانی با فرهنگ‌ها، آداب و رسوم، گویش‌ها و لهجه‌های محلی که این تنوع همواره بر جذابیت سرزمینی آن می‌افزاید. شناخت زبان‌ها، گویش‌ها و نیز آداب و رسوم اقوام گوناگون ایرانی ما را به ژرفنای فرهنگ غنی و ریشه‌دار ایرانی رهنمون و بسیاری از لایه‌های ناشناخته و رمز بقای ایران و ایرانی را بر ما آشکار می‌کند.

گویش گیلکی از گویش‌های پراکندۀ زبان‌های ایرانی است. این گویش از گویش‌های ناحیۀ حاشیۀ دریای خزر و از شاخۀ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نوغربی است. بسیاری از پژوهشگران ریشه و پیشینۀ زبان‌های کرانۀ خزر، به ویژه گیلکی را از زبان پارتی دورۀ میانه می‌دانند. از دید ساختار نحوی و صرفی تفاوتی میان گونه‌های بسیار زبان گیلکی نیست؛ اما اختلاف آوایی و واژگانی بسیاری میان این گونه‌ها برقرار است.

رودسر یکی از شهرهای شرقی استان گیلان است و با وسعتی حدود 1340 کیلومتر سومین شهر این استان در بزرگی. جغرافی‌دان‌های دورۀ کهن در آثار خود از رودسر یاد کرده‌اند، ولی نه با نام امروزی‌اش، بلکه با نام کهن آن یعنی هوسم و کوتم. کسانی چون مقدسی در «احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم» و حمدالله مستوفی در «نزهه القلوب».

پیکرۀ زبانی این پژوهش از راه پژوهش میدانی توسط نگارنده گردآوری شده است. به این ترتیب که در سه دورۀ زمانی یعنی زمستان 1390 و بهار و تابستان 1391 با گویشوران بسیاری گفتگو نموده و از این میان چند تن را برای کامل کردن این پیکره برگزیده تا هم بر اساس مشاهده و هم بر اساس مصاحبه و گفتگو، واژه‌ها و جمله‌های گزینش‌شده را ثبت و گردآوری کند. پس از گردآوری داده‌ها برای رفع ابهام‌ها و پرسش‌ها و اختلاف نظر گویشوران به ویژه در بخش صرف فعل، با گویشوران باسواد گفتگو کرده است. داده‌های گردآوری شده که افزون بر موارد مندرج در “راهنمای گردآوری گویش‌ها” که سبب آن اقلیم گیلان و فرهنگ آن است، در دو بخش یعنی صد جمله و واژه‌نامه تنظیم شده است. واژه‌نامه برای دسترسی آسان‌تر کاربر دوسویه تنظیم شده یکی به ترتیب الفبای فارسی به گویش گیلکی رودسر و موضوعی و دیگری به ترتیب الفبای گویش گیلکی رودسر به فارسی و عمومی.

این داده‌ها با روش توصیفی بررسی شده است؛ به این صورت که داده‌ها پس از آوانگاری در سه حوزه آواشناسی، صرف و نحو توصیف شده‌اند. در بخش فرآیندهای واجی از زیرمجموعۀ آواشناسی این گویش با فارسی معیار سنجیده شده، چراکه زبان رسمی کشور یا زبان کلی یا زبان مشترک یا زبان میانجی همۀ گویندگان کشور با انواع گویش و لهجه است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

دربارۀ گویش گیلکی

دربارۀ گیلان

دربارۀ رودر

1. آواشناسی

2. فرآیندهای واجی

3. صرف

4. نحو

5. نتیجه‌گیری

6. ملحقات

صد جمله به گویش گیلکی رودسر

واژه‌نامۀ موضوعی به ترتیب الفبای فارسی به گویش گیلکی رودسر

واژه‌نامه به ترتیب الفبای گویش گیلکی رودسر به فارسی

کتاب‌نامه

پدیدآور: عفت امانی

ناشر: کویر

منیع : کتابخانه تخصصی ادبیات