نهضت سیاسی -اجتماعی جنگل، به زعامت و رهبری میرزا کوچک جنگلی،از مشروطه خواهان گیلانی در فتح تهران و ساقط سازی حکومت جابرانه محمدعلی شاه قاجار،به مدت ۷ سال به مبارزه علیه استعمار خارجی(کشور های روس و انگلیس) و حکومت مرکزی نالایق و و سرسپرده قاجاریه پرداختند.
نهضت جنگل،بانهضت های دلاورانه مردم بوشهر به رهبری رئیس علی دلواری،نهضت آذربایجان به رهبری شیخ محمد خیابانی و نهضت محمد تقی خان کلنل پسیان،در خراسان،متقارن بود.
اما این نهضت،از جهات مختلف،با نهضت های مقارن خود،تفاوت اساسی داشت:

۱-نهضت جنگل دارای نشریه به نام جنگل بود که در هر شماره،اهداف و دیدگاه های خودرا،منتشر می ساخت.
۲-این نهضت، متکی بر گروهی از بهترین فرزندان وطن،تحت عنوان هیئت اتحاد اسلام بود.

۳-نهضت جنگل،تنها در اهداف سلبی،خلاصه نمی گردید بلکه دارای اهداف ایجابی بود. درطول دوران فعالیت خود،کوشش های بی شماری را در راه خدمت رسانی به مردم و عدم وابستگی به کشورهای سلطه گر خارجی،به انجام رساند.

۴-در مورد نهضت جنگل،بیشتر از نهضت های مقارن آن،کتاب،خاطرات، مقالات و پایان نامه، نوشته شده است.

۵-گرچه حیطه فعالیت نهضت جنگل فقط به استان گیلان،منحصر می شد.ولی افراد فراوانی از جای جای ایران،به این نهضت پیوسته بودند،تا جایی که می توان نهضت جنگل را،محل تجمیع و تمرکز معترضان ایرانی دانست که از انحراف مشروطیت و عدم تحقق قانون اساسی مشروطه فغان و اعتراض داشتند.
۶-نهضت جنگل،بیش از همه نهضت های پیشین وپسین،دارای جلوه های بارز هویت سازی است که نمونه بارز آن،واقعه تراژیک اعدام دکتر حشمت طالقانی است که در این واقعه،مظلومیت،حقانیت اهداف نهضت و بغض وکینه مشترک عوامل سرسپرده داخلی به عنوان ایادی کشورهای متجاوز وسلطه گر خارجی،خود رابه خوبی جلوه وبازتاب داد.
۷-نهضت جنگل،نخستین واقعه ای است،که چهره بزک کرده استعمار سرخ شوروی(سوسیال امپریالیسم)را،درقامت بلشویک های کرملین نشین،نشان داد وتا زمانی که اتحاد جماهیر شوروی،به عنوان کشور قدرتمند جهان،دارای حیات سیاسی بود،همواره در امور ایران،دخالت کرده،به دنبال تضعیف پایه های حکومت مرکزی و تجزیه بخش‌هایی از خاک ایران بود.

با توجه به اهمیت نهضت جنگل،در بخش هویت بخشی به جامعه،امروزه اهمیت آن،برای حفظ و ثبات استقلال ملی و اقتدار حکومت مرکزی ایران بسیار موثر است.تشکیل یک بنیاد ملی به نام«بنیادملی نهضت جنگل»درگیلان،درراه هویت بخشی به آحاد اقشار جامعه،به ویژه نسل نوجوان وجوان،انتقال مواریث فرهنگی به همه نسل های آینده،انجام واجرای پروژه های مختلف دراین حوزه وحفظ،نگهداری،تعمیر ومرمت بناهای فرسوده دوران نهضت جنگل در اماکن مختلف وتهیه نقشه فعالیت ۷ساله نهضت جنگل در فضاهای جغرافیایی گیلان،بسیار مهم،خطیر وعقلانی به نظر می رسد.
با توجه به اندک مطالب برشمرده فشرده،درباره تبیین اهمیت ضرورت تشکیل این بنیاد،امیداست تصمیم گیرندگان ومجریان امور فرهنگی استان،دراین زمینه،اقدام عاجل و ضروری را وجهه همت خود قرار داده‌ومردم را ازتشکیل وراه اندازی این بنیاد،آثار وخدمات آن،باخبرسازند.