تاریخچه قوم عمارلوی شهرستان رودبار

بابک قلی زاده دارستانی

قوم عمارلو درسال 1141 هـجری قمری حدود 294 سال پیش توسط نادرشاه از مناطق قوچان که مرکز آن زمان خراسان بزرگ بوده است وعده‌ای را هم از امارلو و دشت ماروسک(تحت جلگه ) در 60 کیلومتری نیشابور به شهرستان رودبار برای دفاع  از مرزهای شمالی استان گیلان در برابرقوای روس کوچانده شدند واین قوم با ورود به منطقه تنگه منجیل نام آن را به عمارلو ( امارلو)تغییر دادند که حدودا چندبخش از شهرستان رودبار زیتون است…

از دلایل اصلی که می توان برشمرد که چرا اقوام مهاجر عمارلو کوهپایه‌های گیلان را انتخاب کردند این بود:

۱- این اقوام به شغل دامپروری امرار معاش می‌کردند باید مناطق کوهپایه که پوشیده از مرتع بود را برای چِرای دام هایشان انتخاب می کردند….

۲- در بلندای ارتفاعات عمارلوی شهرستان رودبار براحتی می‌توانستند بر اوضاع نظامی منطقه مسلط شوند که اگر از جانب همسایه شمالی روسیه تجاوزی انجام شد براحتی بتوانند از این موقعیت سوق الجیشی برای دفع آن استفاده کنند….

۳- اقوام عمارلو چون مهاجر بودند می‌خواستند با انتخاب یک سرزمینی جداگانه در ارتفاعات آن بافت قبیله‌ای و سنتی خود را حفظ کنند….

وسیع ترین گستره عمارلو در زمان افشاریان بوده که از کرانه‌های دریای قزوین گرفته تا منطقه تنکابن وقسمتی از زنجان و طارم را نیز در بر می‌گرفت.عمارلویی‌ها ساکنان دوسوی رودخانه شاهرود که شامل روستاه‌های عمارلو و بابامنصوری می‌باشند. روستاه‌هایی که در ساحل راست رود شاهرود قرار گرفته‌اند به نام بابا منصوری معروفند.وقبل ازانقلاب ازعمارلو جداشدند واما جیرنده در قدیم به اسم جیرندی (جیرینده ) خوانده می شده است .

جیرین یعنی پائین به معنای ده پائین. ساکنان نخستین این دیار خانواده‌های ازجمله آذری، توکلی و نیز فرزندان جلال (شامل رنجبرها و مقدادی‌ها و جلالی‌ها) بوده اند. و ساکنان اولیه و بومی این دیار را رعیت می گفتند و کوچندگان و مهاجران تازه وارد جیرندی را کرد می نامیدند.
روستای جیرنده همواره مسکونی بوده و راههای آن مال رو است. امروزه در این منطقه اقوام دیلمی و کرد کرمانج در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. اقوام دیلم ساکنان نخستین و کردها مهاجراند. مردم بومی منطقه به زبان تاتی (دیلمی) و مهاجران کرد به گویش کرمانجی سخن می گفتند. که متاسفانه درحال حاضر کردها گویش کرمانجی خود را به فراموشی سپرد ه اند و هم اکنون تمام مردمان این وادی به گویش تاتی سخن می رانند.
عده ای از غیورمردان کردهای کرمانج خراسان بزرگ و یکی از سپاهیان مشهور بنام ولی خان امارلوئی از منطقه دشت ماروسک نیشابور به دستور نادر شاه افشار به پاراو(فاراب) کوچانده شدند .واما محمدخان یکی ازسپاهیان خالو ولی خان رامیتوان نام برد که ازنسل وتبار آن طایفه‌های محمدخانی جیرنده را می توان برشمرد.
خالو ولی خان بزرگ در جیرنده ساکن شد و دارای شش فرزند که بزرگترین آنها قربانعلی خان وفرزند ایشان نیز ولی خان جیرندهی که نواده ولی خان بزرگ بود و غلامعلی خان نیز فرزند محراب خان و نواده ولی خان بزرگ است و همسر غلامعلی خان نواده کریم خان زند بود و هر کدام از فرزندان ولی خان اکنون طایفه بزرگی را در جیرنده تشکیل داده اند به طور مثال طایفه حیدرخانی ، نوروزخانی؛ مهرابی وزند؛ جوانبخت‌ها؛ سلیمی‌ها؛ محبی‌ها و……. را می توان نام برد.
آنگاه که بی ریا در کنار قوم عمارلو نشستی با دل وجان دوستت خواهند داشت تا ابد مهمان نوازی، صداقت ، جنگجویی وغیرت گوشه‌ای از خلق وخوی مرد و زن ایل عمارلو است ایلی که همیشه رسم و نامشان در غیرت و جنگاوری خوش درخشیده است گرچه شاید با شنیدن نام عمارلو یک طایفه در ذهن شما خطور می‌کند اما این ایل از طایفه‌های کوچک و بزرگ تشکیل شده که مشهورترین آن قوم بیشانلو در جیرنده می‌باشد در کل آنچه تا حدود زیادی عشایر را از سایرین متفاوت می کند نحوه زندگی و یکجا نماندن آنهاست طایفه عمارلو پنج ماه از سال را ییلاق و بقیه سال را در قشلاق می‌گذرانند.

از کانال فرهنگ گیل و دیلم