” شعرِگیلکی؛ جایگاه و تحولِ آن” در نگاهِ امروز – عباس گلستانی

ابتدا باید “نوجویی” را تعریف کرد و آنگاه به نوجویی در شعر گیلکی رسید.
شعر گفتن از هنرهایی است که فرد شاعر با تمام ضعفها و توانایی‌های خود، تنها خالق آن است، مثل دونده‌ی دوی ماراتن، بی یار و بی‌یاور. مثل فوتبال نیست که ده یار یاور تو باشند. شاعر هست با تمام ابزارهای شعر مثل زبان، سوژه و ابژه، آرایه‌‌ها، قالب‌ها، و بقیه‌ی چیزها و باید چیزی خلق کند که قبل از آن نبود. از واژگان تا عبارات و ترکیب‌ها، تخیل، تصاویر و غیره. به عبارتی هرگونه بکر سُرایی که از زبان نرم خارج باشد، تصویر غیر تکراری، واژگان نوساخته و ترکیب‌های تازه، استعاره و مجاز، هم نشینی و جانشینی که قبل از آن تولید نشده باشند و همچنین در حوزه‌ی فرم و محتوا. یعنی شاعر به گونه‌ای از زبان استفاده کند که نه تنها زبان عوام نباشد، بلکه حتی شاعران معاصر و قبل از او هم استفاده نکرده باشند که زبان نرم به حساب آید. درست مثل زندگی و شعر که برخلاف زندگی، هم وزن دارد هم قافیه، هم اله‌مان و هم آرمان که به دنبال ارتقاء زندگی است.
بنابراین ما مدام شاهد نوآوری توسط شاعران خوب گیلان در دوره‌های مختلف از جنبش و موج تا سبک بودیم. به نظرم مهمترین تحولی که به صورت کلی در یکی دو دهه‌ی اخیر اتفاق افتاد، کنده شدن از دل تعلق صرف شعر گیلکی به روستا بود که جای نسبتا شایسته‌ای در شهر هم پیدا کرد و دیگر اینکه از نظر زبان در شعر، تا الآن می‌توان زبان شعر گیلکی در شعر شاعران را به دو گروه تقسیم کرد‌‌؛ زبان دیروز یا آرکاییک و زبان امروز. آن گروه از شاعران که اصرار بر استفاده از زبان فرسوده‌ی دیروز را دارند، مگر به ناچار، از زبان زنده‌ی امروز یا بی خبرند یا فراری و فکر می‌کنند‌ هر چقدر رو به سوی زبان آرکاییک حرکت کنند، به زبان اصیل نزدیک‌ترند، حال آنکه خبر ندارند که اصلا زبان اصیلی وجود ندارد، اما واژگان اصیل به تعداد کم چرا. و از زبان به اصطلاح آرکاییک چنان استفاده می‌کنند که برای مخاطب امروزی گیلک به نوعی زبان بیگانه به نظر می‌آید و او را از شعر گیلکی فراری می‌دهد. دور شدن از زبان مردم، امتیازی برای شاعر نیست. زیرا مسائل امروز را نمی‌توان با زبان دیروز گفت.

اما اگر نوآوریها در شعر گیلکان در مقایسه با فلان ابر زبان قرار بگیرد و امتیاز مورد نظر را کسب نکند، دلیل را باید در جاهای دیگر یافت از جمله عدم حمایت از زبان گیلکی، دفاع و انتطار غیر علمی از زبان گیلکی، غلط‌آموزی بعضی از مدافعان به ظاهر باسواد زبان گیلکی و همچنین ندادن بهای لازم به نقد ‌شعرهای گیلکی.