قلعه گردن تول لات
این قلعه در شرق استان گیلان در محور رحیم‌آباد به اشکورات ودر 1 کیلومتری روستای تول لات قرار دارد. در برخی کتب تاریخی استان گیلان قدمت این قلعه را به دوران سلجوقی نسبت داده اند ولی با توجه به وجود خندق‌هایی که در اطراف آن حفر شده باید قدمت آن را به پیش از دوران سلجوقی نسبت داد، این قلعه، مساحتی حدود یکصد مترمربع داشته ، در ارتفاع 181 متری از سطح دریاهای آزاد واقع شده است.
ملات به کار رفته در آن از جنس ساروج و بنا به‌صورت سنگ چین ساخته شده است که با توجه به مواد به کار رفته در این قلعه می‌توان گفت که این بنا جزو نخستین بناهای استان گیلان بوده و از ویژگی منحصربه فردی برخورداراست که بخش عمده‌ای از آن بر اثر زمین لرزه سال 1369 تخریب شد.
قلعه‌ی گردن احتمالا سه طبقه داشته و در اصلی آن به سمت جنوب و به سوی رودخانه و جاده باز می‌شده است.
اخیرا باستان‌شناسان در هنگام گمانه زنی در محوطه قلعه گردن طول لات ، یک گور دسته‌جمعی منحصربه فردی را به‌دست آوردند. گمانه های گوناگونی نیز زده شد که در ششمین گمانه یک گور باستانی کشف گردید که آرامگاه خانوادگی شخص مهمی بوده است.
گور یادشده در فاصله 250 متری شمال شرقی قلعه و مشرف به رود کشکوه است که در آن چهار اسکلت که بدلیل رطوبت زیاد
تقریبا از بین رفته‌اند وجود دارد. طبق کاوش های باستان شناسی از میان اشیای به دست آمده ، اشیای مفرغی نیز وجود دارند که یکی از این اشیا، تبری دولبه با کاربری کلنگ است که در جلو در ورودی گور به‌دست آمد، سفالینه‌های این گور به دلیل قرار گرفتن در نزدیک رودخانه و منطقه مرطوب براثر برخورد در هنگام کاوش، ترک‌های فراوانی خورده‌اند.
قلعه گردن در سال ۱۳۸۲به شماره ۹۴۰۷ به ثبت آثار ملی رسیده‌است .
نکته بسیار مهم درباره‌ی این قلعه، چشم‌اندازهای بسیار زیبا از مناظر اطراف آن است ؛ زیرا قلعه گردن طول لات علاوه بر آن که
در ارتفاع و در کنار رودخانه پل رود ساخته شده ، اطراف آن نیز در محاصره باغ‌های چای و مرکبات است.
منبع : سایت سیری در ایران
