محلات اولیه و اصلی رشت

کلانشهررشت در دوره قاجار وپیش از آن از چند محله اصلی وبزرگ و چند محله فرعی وکوچک با کوی و گذر تشکیل می‌شد که عبارت بودند از:

۱- استادسرا: شامل ناحیه صالح آباد وبیجارکن می‌شد.

۲- بازار:شامل میدان‌های بزرگ و کوچک و کاروانسراهای متعدد سنتی و ناحیه آفخرا(آقا فخرا)و جیرکوچه (زیرکوچه) یاحسن آباد و نیز چلاخانه (چله خانه) بود. خانه حاج آقا میر بحرالعلوم نماینده رشت در دوره نخست مجلس شورای ملی در این محل قرار داشت.

۳- صیقلان:شامل ناحیه صیقلان و سرخه بنده (سرخ بنده) بود. در دوره قاجار خانه‌های خاندان معروف تحویلداری در این محل واقع بود.

۴- خمیران : شامل ناحیه شیخ زاهد ومیان تکیه بود.

۵- خمیران کیاب: شامل ناحیه خمیران کیاب و آقا سید ابوالقاسم و بالا محله بود.

۶- کیاب: شامل ناحیه کیاب، چمارسرا، کرف آباد، سبزه میدان و بیستون می‌شد و در دوره قاجار ادارات دولتی نظیر دارالحکومه، توپخانه و تلگرافخانه و نیز خانه‌های تعدادی از اعیان و تجار معتبر در این محله واقع بود. از جمله خانه‌های طایفه حاج محمد خان فومنی، اولاد میرزا عبدالوهاب مستوفی، محمدحسن میرزا قاجار (معروف به شازده رشتی)،حاجی داود ارباب و کنسول انگلیس در رشت.

۷- خمیران زاهدان: اصلی‌ترین محله رشت بود و شامل حاجی آباد، بادی الله (بدیع الله)،ساغری سازان، دانشسرا، خواهر امام،سوخته تکیه، سومابیجار (صومعه بیجار)،زرجوب، یهودی تپه، کرد محله، جیرباغ، باغ شاه و نصیرآباد می‌شد و در دوره قاجار مقرکارگزاری گیلان (نمایندگی وزارت خارجه در گیلان) در همین محله و در جایی که قرق کارگزاری خوانده می‌شد واقع بود و بسیاری از اعیان و سرشناسان شهر در این محل ساکن بودند.