مردان ناشناخته جنگل (4)

ملا طاهر جنتی طالقانی، تولیت امامزاده ابراهیم علیه السلام شفت، در دوران نهضت جنگل

پژوهش و نگارش: مرتضی سخایی

هفته نامه چهار دی ، چاپ فومن ، شماره ۸۷۷ ، یکشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۲ ، ص ۴

روستایی در شفت که امروزه بواسطه یکی از نوادگان امام موسی کاظم علیه‌السلام، «امامزاده ابراهیم علیه‌السلام» نام گرفته، در گذشته منطقه‌ای تالش نشین و جایگاه آهنگران بومی بود. نامش هم مشتق شده از شغل مردمان آن سامان بود و«شرکورین» به معنی «محدودۀ کوره‌های آهن» خوانده می‌شد. بومیان تالش زبان آنجا با استخراج آهن اقدام به تولید ابزارآلات فلزی برای کشاورزان و دامداران می‌کردند.

این روستا زمانی نام و آوازه یافت که «ملا صفرعلیکَرکَبودی طالقانی» به قصد اقامت دائم با خانواده خود از کَرکَبودطالقان در حدود سال 1270 هجری قمری به این منطقه آمد. وی منطقه‌ای در حدود سه کیلومتری روستای امام زاده ابراهیم ساکن گردید و اسم روستای آبا واجدادی خود یعنی «طالقان» را برای محل سکونت خود در شفت نیز برگزید. از همین رو در سال 1294 قمری مصادف با 1255/56 خورشیدی «آیت الله ملا علی کَنی» که زمانی از شاگردان «حجت الاسلام سید محمد باقر شفتی» در اصفهان بود، طی نامه‌ای از ملا صفرعلیکَرکَبودی طالقانی که او را می‌شناخت درخواست می‌کند که چون حضرتعالی در ولایت شفت گیلان هستید، تولیت بقعه امامزاده ابراهیم شفت را که در جبل شفت گیلان است بپذیرید و با درآمد موقوفات، آن بقعه را مرمت کنید.[1]

پس از فوت «ملا صفرعلیکَرکَبودی طالقانی» پسر ایشان «ملا محمد طاهر» که حالا «ملا طاهر جنتی طالقانی» خوانده می‌شد، عهده‌دار تولیت این بقعه متبرکه گردید. ایام تولیت ملا طاهر مصادف بود با سالهای نهضت جنگل و پس از آن.

موقعیت جغرافیایی روستای امامزاده ابراهیم علیه‌السلام طوری بود که مرکز ثقل شرق و غرب گیلان محسوب می‌گردید. امامزاده ابراهیم در مقطع زمانی آبان 1300 خورشیدی محل اقامت کوتاه مدت بهادر نظام خلعتبری و همینطور حیدرخان و قره خان فشتالی بوده بوده است. همچنین ابراهیم فخرایی و محمدعلی گیلک که در همین مقطع زمانی توسط تفنگچیانیوسفخان شبان شفتی دستگیر شده بودند، برای در امان ماندن از دست قزاقها به این امامزاده فرستاده شدند و تحت پذیرایی و نگهداری ملاطاهرجنتی طالقانی قرار گرفتند.

یوسفخان شبان، به پاس مساعدت ابراهیم فخرایی که گویا چندی قبل واسطه شده بود تا میرزا کوچک خان مجوز پنج قبضه سلاح شکاری به او بدهد، به توسط خواهر زاده‌اش یعنی «محمود شبان» برای او [فخرایی] از امیر موثق [سرتیپ محمد نخجوان] تأمین نامه‌ای به تاریخ 19 آبان 1300 خورشیدی گرفت و جان او و گیلک را نجات داد.

فخرایی و گیلک در مدت اقامت خود در امامزاده ابراهیم مورد پذیرایی کامل ملاطاهر قرار داشتند. در کتاب گیلک در اینخصوص چیزی نوشته نشده اما فخرایی در خاطرات خودنوشتش که در کتاب «یادگارنامه فخرایی» به چاپ رسیده از محبت ملا طاهر در حق خود، سخن به میان آورده است. از همین رو در «تاریخ جنگل» صادق مهرنوش نیز از ملاطاهر و نقش او در این برهه زمانی سخن گفته شده است.

ملا طاهر جنتی طالقانی در سال 1317-18 خورشیدی وفات یافت و در جوار امامزاده ابراهیم علیه‌السلام به خاک سپرده شد. پس از وی دو پسرش محمد و حسن جنتی طالقانی عهده دار تولیت امامزاده ابراهیم علیه‌السلام می‌گردند و در حال حاضر نیز نوۀ ملا طاهر به نام «حمیدرضا جنتی» عهده دار این مسئولیت است. روحشان شاد و یادشان گرامی باد.

تأمین نامه ابراهیم فخرایی[نویسنده کتاب سردار جنگل] با نام اصلی «ابراهیم رضازاده» که توسط یوسفخان شبان شفتی از امیر موثق [سرتیپ محمد نخجوان] برای او گرفته شده است. ابراهیم فخرایی در این زمان در امامزاده ابراهیم شفت و تحت حمایت ملاطاهر جنتی طالقانی، تولیت آن امامزاده قرار داشت.

[1]. افشاریان. نادر. 1388. تاریخ شفت. رشت : ایلیا.90-91-92