خودمان وا دس بکار بیبیم

البت می اختلاف عمو مره ٲجور وقتان و گیلکی گب زئن زمات ایتا دوتا نیه. یعنی می حرف هنه کی نَوا هتو کترایی لغت چاکونیم. وا ایتا جرگه بوستن و فرهنگستان داشتن تا علم امره واژه‌نویسی ببه. عمو فرمایش ایچی دیگره. فرمایه کی من هسا گیلکی فرهنگستان جه کویا باورم پسر؟ دولت کی وقت ناره خو سرا بخارانه! فرهنگستان فارسی‌‌یم کی خودشه کاران میان بمانسته داره، همش بودجه خوایه. پس خودمان وا دس بکار بیبیم پسر!
واورسم:
– خا عموجان! جه ٲ وبچرخی چی شمه را بدس بامو ؟
فرمایه:
– ایتا دوتا وبسایت میان بیدم کی چنتا دولتی و غیردولتی نهاد کرا ماری زبان ره جشن گیفتاندریدی.
– خا؟
– خا به تی جمال. خوایم بگم خوروم کاری ایسه ولی چاره‌ی کار نیه!
– یعنی روز جهانی زبان مادری ره پس وا چی بوکونید عموجان؟ چاره چیسه؟
– جشن بیگیرید ولی هیجانی نوکونید. یعنی یک سال میان فقط یکی دو روز زبان ره وقت وا نهن؟ بقیه سال ده اونا بنیم دیمه؟ نیبه کی؟
عرض کونم:
– عموجان شیمه پیشنهاد چیسه؟ فرهنگستان کی ناریم! خانه میانم کی خانوادان خوشانه زاکان امره گیلکی گب نزنیدی! به نظر شوما دولت نواستی پادر میانی بوکونه؟ استان مقامات نوا دس آسینا راستا گیریدی و زبان ره چاره بوکونید؟ مدرسه میان، گیلکی ادبیات ره، درس بنید؟

عمو اخمادا، فرمایش کونه:
– پسر! من نانم آخر چره هرچی خاییمی، گیمی مقامات وا انجام بدید. اوشانه گرفتاری کمه کی زبان مادری ره‌م غم و غورصه بوخورید؟ اما خودمان چی؟
– خا خودمان چی؟
– نیگا بوکون پسر! اما خودمان وا دس بوجونبانیم. از صبح کی ویریسیم هرچی لغت و واژه ایسه، اونه ره معادل چاکونیم ایتا گوشه یادداشت بوکونیم. بازون دس بدس فادیم فک و فامیل و ریفق و آشنایا کی بخانه تمرین بوکونید. هم خودشان هم خودشان زاکان امره. اوشانم بیگیم هتو سینه به سینه دیگران دس فارسانید.
عرض کونم:
– عموجان اولا واژه‌سازی کترایی نیبه کی. وا ایتا جرگه ٲ کارا بوکونه. بعدشم خانوادانا چوتو حالی بوکونیم کی اصلن بخانه گیلکی گب بزنید؟ سوم انکی مگر بیدون برنامه تانیم ٲن همه مردوم میان دس بدس بچرخانیم؟
عمو خیلی حق بجانب فرمایه:
– آخسو! الان بامویی می حرف‌سر! ده او زمات وا فرهنگ سازی بوکونیم. صدا و سیما وا همکاری بوکونه. جه خانوادان بخوایه کی بخانه گیلکی گب بزنید. زبانا جه دس ندید.
گمه:
– عموجان، شما فرماییدی مقاماتا هیچی نیگیم کی! صداو سیما مقامات بحیساب ناییدی؟
عمو ایواردِم لب تابا فاندیره.
– صداسیما خودش خو کارا دانه. ده چی بوکونه؟ فیلم و سریال چاکونِه. اخبار گیلکی گئه. ترانه پخش کونه. ده چی بوکونه پسر؟ چره تو انقدر منفی بافی آخر؟
عرض کونم:
– عموجان! نانم بخدا! من قاطی بوکودم یا شیمه حرف مغزا نیگیفتم! یا جسارتن خوایم واورسم شوما خودتان، پارادوکسا دوچارا نوبوستیدی؟
– نیگا بوکون! الان خودت بجای ‘متناقض نما’، گی پارادوکس! اصلن ٲ متناقض نمایم وا بیگیم ‘ناساز نما’. پس هچین تقصیرا، دولت و صداسیما گردن تانودیم. اول وا خودمانا باموجیم.
ده جورئت نوکونم کی عمویا واورسم پس او کلمه‌ی ‘آخسو’ تی گبان میان چی بو؟ آخسو کی آلمانیه. چره اونه خانی معادل چانکودی عمو جان؟
می فیکرا خوانه:
– اونه معنی ایسه ٲهٲ! بی تربیتی نیه بگم ٲهٲ؟ تونم فقط بئس، ایراد بیگیر!

* پرویز فکرآزاد ، نویسنده و پژوهشگر فرهنگی

پ.ن: چند واژه معنا

حقسعی : تلاش
کترایی : الابختکی، بدون فکر
واورسَم : می‌پرسم
اخمادا : با اخم. غضبناک
باموجیم : بیاموزیم
نواستی : نباید (در اینجا)