صادق احسانبخش
آیت الله صادق احسانبخش (زاده ۱۳۰۹ – درگذشته ۱۴ خرداد ۱۳۸۰) از نمایندگان ولی فقیه در گیلان و امام جمعه رشت بود. او از پاییز ۱۳۵۹ تا ۱۳۸۰ این مقام را دارا بود. وی در روستای لیف شاگرد از بخش تولمات شهرستان صومعهسرا به دنیا آمد.
تحصیلات
رشت
ایشان در روز 5 شنبه ۳ خرداد ۱۳۲۴ خدمت حضرت آیت الله حاج سید مهدی رودباری رحمه الله در مدرسه مهدویه رشت رفته و رسما وارد دوران طلبگی می شوند.
احسانبخش جوان تحصیلات دینی خود را با ورود به آن حوزه شروع کرد و از محضر بزرگانی چون مرحوم آیتالله شیخ علی علمالهدی، نحو و معانی و منطق؛ آیتالله شیخ کاظم صادقی، کتاب جامی؛ مرحوم شیخ علی عربانی معروف به «هدی» و از شاگردان مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی، شمسیه؛ آیتالله شیخ حسین اوحدی، (هممباحثهی مرحوم آیتالله سید محمدتقی خوانساری) معالم و آیتالله سید حسن بحرالعلوم، شرایع را آموخت. مدتی هم از محضر مرحوم آیتالله سید مهدی رودباری سود برد.
قم
در سال ١٣٢۶ به قم مهاجرت می کنند و بعد از چندی درمدسه حاج ملاصادق یک حجره گرفتند. وی معالم را در رشت خوانده بودند؛ اما تکمیلش را نزد فرزند «شیخ عبدالرزاق قائینی» خواندند و لعمه را پیش آیت الله شهید صدوقی محدداً خواندند و لمعتین را پیش آیت الله منتطری خواندند. قوانین را از آیتالله شیخ محمد لاکانی و مکاسب را نیز از آیتالله نجفی فراگرفتند. کفایتین را در محضر آقایان سلطانی و مجاهد تبریزی و منظومه را نزد آیتالله آقا رضا صدر و عرفان را از محضر آیتالله فکور فراگرفتند و در تفسیر و فلسفه از شاگردان علامه طباطبایی بودند. وی درس خارج اصول رسائل را از محضر آیتالله شیخ مهدی امامی مازندرانی، و خارج فقه و اصول را به مدت ده سال ازمحضر آیتالله بروجردی فراگرفتتند و از سال ۱۳۳۱ به مدت هشت سال از درس خارج اصول حضرت امام خمینی و درس فقه آیتالله گلپایگانی استفاده کردند. لازم به ذکر است ایشان در سال 1328 معمم شدند.
علوم دانشگاهی
آیت الله احسان بخش از جمله دانش آموختگان برجسته حوزوی است که علاوه بر تکمیل معلومات حوزوی برای فراگیری دانش جدید وارد دانشگاه گردید و موفق به اخذ سه لیسانس از دانشگاه تهران شد.
او از افراد معدودی بود که بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی، جذب ادارات دولتی نشد.
مدارس دین و دانش
آیت الله احسانبخش در قم با مدرسه دین و دانش به مدیریت آیت الله شهید دکتر بهشتی آشنایی کامل داشت. ایشان به تبعیت از این سبک نوین، در سال 1340 شمسی مدرسه ابتدایی و دبیرستان دین و دانش و بعد از مدت کوتاهی مدرسه راهنمایی دین و دانش را با حمایت آیت الله ضیابری در رشت تاسیس کردند. برنامه های این مدارس کاملاً ابتکاری بود و مورد استقبال شدید مردم متدین رشت واقع شد.
مبارزات سیاسی
مبارزات سیاسی آیت الله احسانبخش از سال 1329 شمسی آغاز شد و تا پیروزی انقلاب تداوم یافت. ایشان سخنران بیشتر تظاهرات مردمی دوران ستمشاهی بود
وی با ایجاد گروه فرهنگی ابوریحان که اعضای آن را فرهنگیان خوشنام گیلان تشکیل می دادند، اعلامیه های حضرت امام را شبانه فتوکپی و با هماهنگی در سطح استان پخش می نمودند. مبارزات سیاسی در سطح عموم مردم که با سخنرانی های افشاگرانه ایشان از مظالم رژیم در مسجد چینی چیان رشت که محل برگزاری نماز جماعت ایشان بود، بارها منجر به احضار، دستگیری، زندانی، ممنوع المنبر و ممنوع الخروج شدن ایشان گردید.
فعالیت های علمی و فرهنگی
آیت الله احسانبخش علاوه بر تدریس طلاب در مدرسه رشت، اقدام به ساختن دو مدرسه علمیه پسرانه و دخترانه با امکانات رفاهی به صورت مجزا نمود و علاوه بر آن همواره در روز، بیش از 5 ساعت تعهد داشت که مطالعه نماید. مجموع این مطالعات منجر به چاپ بیش از 57 اثر علمی، دینی و سیاسی گردید که مهمترین اثر چاپ شده ایشان «مجموعه 35 جلدی آثار الصادقین» است که احادیث بیش از 360 اثر نفیس شیعه و سنی با 50 هزار حدیث به همراه ترجمه را به صورت الفبایی دربردارد.
آیت الله صافی گلپایگانی ارزش این اثر نفیس را در ردیف آثار شیخ طوسی قلمداد فرمودند و اما در کنار خدمات علمی، وی مبادرت به ساختن دهها باب مدرسه، مسجد، کتابخانه، پل، جاده، پمپ بنزین، دارالایتام و منازل برای فقراء نمود که مهمترین آثار باقیات الصالحات ایشان احداث مصلای بزرگ امام خمینی رحمه الله در زمینی به مساحت 4 هکتار در شهر رشت است که دهها باب مجتمع مسکونی، تجاری، صنعتی، چندین هکتار زمین مزروعی به عنوان پشتوانه این اثر بزرگ وقف گردیده است.
وی در ۱۴ خرداد ۱۳۸۰ درگذشت و در مصلی امام خمینی رشت که خود مؤسس و بنیانگذار آن بود به خاک سپرده شد.