گیلانشاه – زندگی و زمانۀ امیر هدایت اللّه خان گیلانی
این کتاب، شرح زندگی و کارنامۀ سیاسی «امیرهدایت‌الله‌خان گیلانی» مشهور به گیلانشاه، از برجسته‌ترین رجال حکومتیِ متنفذ و قدرتمندِ گیلان است که در یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران، بر مسند حکمروایی گیلان‌زمین تکیه زده بود و توانست در دوران پرتلاطم کشمکش‌های سلسله‌های زندیه و قاجاریه بر سر میراث نادرشاه افشار، گیلان را از بسیاری از گزندهای انتقالِ قدرتِ حکومت مرکزی به‌دور دارد. مردی که به ادعای تاریخ، به گشاده‌دستی و بخشش، شهرتی فراتر از مرزهای گیلان یافت.
پرداختن به زندگی رجال سیاسی که ایران یا بخشی از ایران را از کشمکش‌های سیاسی حفظ کردند و به نوعی موفق شدند تا آن بخش را از نابودی و تاراج نجات دهند، بسیار مهم است. بسیاری از پادشاهان و حاکمان بودند و هستند که با بی‌کفایتی خود و با عدم توجه به زندگی مردم و در اولویت قرار دادن خود و نیازهایشان، کمر به نابودی کشوری بستند. اما در این میان کسانی هم بودند که با شرافت ایستادگی کردند و سرزمینی را از نابودی، نجات و رهایی بخشیدند. گیلانشاه، یکی از همین افراد بود. دکتر هومن یوسفدهی در کتاب گیلانشاه به زندگی و زمانۀ امیر هدایت الله خان گیلانی پرداخته است. گیلانشاه یکـی از برجسته ترین رجال حکومتیِ متنفذ، ثروتمند و قدرتمند گیلان است که در یکـیمهم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران بر مسند حکمرانی گیلان تکیه زده بود .
امیر هدایت‌الله خان گیلانی مشهور به «گیلانشاه» مردی بـاهوش و کـاردان بـود که توانست در دوران پرتلاطم کشـمکش‌هـای زندیـه و قاجاریـه بـر سـر میـراث نادرشاه افشار، گیلان را از بسیاری از گزندهای انتقال قدرت به دور دارد.
فهرست
- یادداشت حوزه هنری گیلان
- مقدمه
- امیر هدایت‌الله خان گیلانی
- نام و نسب
- اوضاع گیلان در قرن دوازدهم
- حکومت موروثی
- از تولد تا حکومت
- دوران تبعید
- تعیین آقامیرزا بابای گیلانی به وزارت
- افزایش نفوذ
- گملین در دربار هدایت خان
- بهبود روابط با خان کریم زند
- حمله ناکام قاجارها به گیلان
- شورش اهالی گسکر
- از حبس تا رهایی
- جنگ با امیرگونه خان افشار
- جنگ و آشتی با علیمراد خان زند
- جنگ و صلح با آقامحمدخان قاجار
- فرار به شیروان
- پایان کار
- قاتل امیر هدایت‌الله خان که بود؟
- اتل خان یا اتورخان
- گیلان پس از هدایت‌الله خان
- دانش وهوش هدایت‌الله خان
- شکوه دربار هدایت خانی
- اوضاع اقتصادی و اجتماعی
- تشکیلات حکومتی و نظامی
- اقدامات عمرانی و توسعه شهر رشت
- عمارت هدایت خانی
- ظروف طلای هدایت خانی
- ستایشگران امیر هدایت‌الله خان
- اوضاع علمی و ادبی گیلان در عهد هدایت خان
- فرزندان و نبایر هدایت خان
- منابع
- نمایه
