اصطلاح ها و واژگان، در پیوند با برنج و برنج کاری؛ ازدیرینه زمان
به قلم و با پژوهش؛ محمود اصغری/ نویسنده کتاب پویشی در گیلان شناسی
اصطلاح ها و واژگان، در پیوند با برنج و برنج کاری؛ ازدیرینه زمان
١_ گاجمه= گاوآهن
٢_ اَو دَنگ/ پادَنگ= وسیله ای سُنتی، برای کندن پوست از تن نازک و ظریف برنج
٣_بیجار= شالیزار/برنج زار
۴_بیجار کار= برنج کار/شالیکار
۵_ بیجار کاری= برنج کاری
۶_برنج بازار= بازار فروش برنج
٧_ تنگه تومان= شلوارمتقالی دگمه دار
٨_ وَرزه= گاونر
٩_ اَشکَل= ساقه های پوسیده برنج سال گذشته
١٠_پور کَنی= شخم اول برنجزار
١١_ سرمُشته=آخرین مُشته ساقه برنج بُریده شده سال گذشته
١٢_ وَرزَه کار آموج= گاو نَر جوانی که تازه به مزرعه برده می شود
١٣_ مرز کُنی= مشخص کردن بخش های گوناگون برنجکاری
١۴_کَله بندی=محدوده سازی شالیزار
١۵_ واکار= شخم دوم برنجرار
١۶- چَل= رَوَه/گِلی که باآب آمیخته شده است
١٧_کیله زئن= هموار کردن کامل زمین شالی کاری با لگد کوب کردن
١٨_ لَت زنی= هموار کردن کامل زمبن شالیکاری با تخته ای ویژه
١٩_گَل موج= گردنده در گِل و لای
٢٠_ پامالی= هموار کردن زمین شالیزار با پا
٢١_ توم بیجار= خزانه برنج
٢٢_ توم= نشای برنج
٢٣_جو-اَو- دودَن=جو در آب ریختن
٢۴_سَل= استخر
٢۵_ نَشا ستَن= نشاندن سبزینه برنح در برنجزار
٢۶_ ویجین گودَن=کندن علف هرز
٢٧_ وجین دوباره=کندن علف هرز، برای بار دوم
٢٨_ بیجار دونه = جوش پای ویژه برنجزار
٢٩_ سَل اَو خور = برنجزاری که با آب استخر آبیاری می شود
٣٠_ روخئونه اَو خور=برنجزاری که با آب رودخانه آبیاری می شود
٣١_ چشمه اَو خور= برنجزاری که با آب چشمه آبیاری می شود
٣٢_ فَکال اَو= پس مانده آب برنجزار
٣٣_ فَچَر گودَن= فرونشستن آب برنجزار تا نوبت بعدی آبیاری آن
٣۴_ شَکَمه ئیتَن= خوشه بستن ساقه برنج
٣۵_ وُورزهَنه= بارور و طلایی شدن خوشه های برنج در گرمای تابستان
٣۶_ شو پایی= نگهبانی شبانه برنجزار
٣٧_ جوکول= برنج زود رَس
٣٨_ بَرنج بینی= درو ساقه های برنج
٣٩_ گَرمه برنج= برنج زود رَس
۴٠_ سَرده برنج= برنج دیر رَس
۴١_ برنج بین= دروگر برنج
۴٢- دَهره= داس ویژه درو کردن برنج
۴٣_ برنج موشته= برنج درو شده ای که در یک مُشت دست می گنجد
۴۴_ برنج درز= هر ٢۴ مُشته برنج درو شده را در یک بسته جای می دهند و هربسته آن را یک درز می گویند
۴۵_ لوچو= چوبی مانند چان پایه(چان چو) که برنج درو شده را با آن حمل می کنند
۴۶_ کندوج= انبارسنتی برنج
۴٧_ کولوش= ساقه برنج
۴٨_ برج گوتَه-نئین= برنج کوبی
۴٩_ خَرَک برنج=برنج دودی
۵٠_ فَل= پوست شلتوگ
۵١_ پایه زئن/ جاکو زئن=کوبیدن و جداکردن جو از خوشه برنج
۵٢_ پادنگ= وسیله سنتی که پوست برنج را می گیرند و نیروی محرکه آن، پای انسان است
۵٣_ آو دَنگ= وسیله سنتی که پوست برنج را می گیرند و نیروی محرکه آن، فشار آب است
۵۴_دَنگی برنج=برنج کوبیده شده در پادَنگ و آو دَنگ
۵۵،_ شوکور= برنج ریز و شکسته
۵۶_ بیجار کوتوم= آلاچیق ویژه نگهبانی شبانه برنجزار
۵٧_ اَو کَله= برنجزار عمیق و آبگیر
۵٨_ فَشکَل آو= آب برنج، در نخستین شستشو
۵٩_ آکوته= خاک نرم برنج به هنگام پوست کنی
۶٠_ واجور داشتن= برنح مرغوب/انبساط برنج در هنگام پُخت
۶١_ هَپاتَن= بوجاری کردن/باد دادن برنج
۶٢_ چوپاره= سینی گِرد جوبی، ویژه پاک کردن برنج
