خانه های قدیمی و جدید لاهیجان- گیلان و ویژگی های آن ها

به قلم و با پژوهش؛ محمود اصغری/ نویسنده کتاب نگاهی به مردم شناسی لاهیحان

خانه قدیمی لاهیجان/گیلان

اگر به کوچه پس کوچه‌های قدیمی لاهیجان، این شهر کُهن، در محله‌های قدیمی که بافت آن تا حدودی حفظ شده است، سر بزنیم، آثار و ویژگی‌های خانه‌های قدیمی لاهیجان را به شرح زیر درمی یابیم:
_ دیوارهای بلند و قطور، با نقش و نگارها
_ بام‌های سفالی
_ سر دروازه های سفالی
_ دروازه های چوبی، با طرح‌های هنرمندانه نجارها و حکاک‌ها
_ کوبه‌های آهنی قدیمی
_ سنگفرش حیات خانه‌ها
_ سکوهای بیرون دروازه، در دو طرف درواره چوبی
_ چاه آب
_ حوض مربعی، مستطیلی یا دایره‌ای، ( با روکش سیمانی یا کاشی‌های لعابی آبی‌رنگ)
_ در و پنجره‌ها و اورسی‌های مشبک، با شیشه‌های رنگی
به راستی، آن خانه‌های قدیمی، چه زندگی‌ها و امیدها و آرزوهایی را به خود دیده است!
چه خاطره‌هایی در آن آفریده شده است! چه نوع عروسان و نو دامادهایی را با جشن و پاکوبی پذیرا شده است! خانه‌های قدیمی شهر لاهیجان، یک دنیا خاطره و قصه زندگی را به همراه خود دارد و گفته اندکه؛ “با خاطره‌های تلخ و شیرین، زندگی می کنیم. خاطره هایی را که پدربزرگ‌ها و مادر بزرگ های نازنین ما ساخته و پرداخته اند. خانه هایی که، گَب و گفت ها ولبخند ها و صداها و بازیگوشی ‌های کودکانه، سال ها در حیات آن خانه‌ها به گوش رسیده است.و شاهد” عید آن سال‌ها”، “چهارشنبه سوری ها” در آن روزگاران بوده است.
اما امروز در شهر لاهیجان، مانند همه شهرهای ایران، سازه‌های جدید و زیبا و امروزی، برای سازو کار ساختمان استفاده می‌شود. گرچه بسیار زیبا و شیک به نظر می‌رسد، ولی حال و هوای خانه‌های دلگشای قدیمی را ندارد. شاید از این جهت باشد که؛ روح زندگی در خانه‌های جدید جاری و ساری نیست،
در بیشتر خانه‌های آپارتمانی و نوساز امروزی، روح طبیعت و زندگی، انگارکه گُم شده است چرا که؛
_ از گل و گیاه و سبزه، خبری نیست
_ آب نمایی نمی‌بینی
_ از گل‌های شمعدانی زیبای کنار حوض‌ها وتاقچه های دیوار خانه‌های قدیمی مادربزرگ‌ها خبری نیست،!
_ در و پنجره‌ها ، یکسان و یک شکل اند.
_ صدای مهربان همسایه به گوش نمی‌رسد
_ از کوچه آشتی کنان( کوچه تنگ و باریک محله‌های قدیمی)، خبری نیست!
_ عروسی پسرو دختر محله‌ها، مردم محله را فرا نمی‌خواند.
_ عطر و بوی عطاری‌های قدیمی، در محله ها وگذرگاه‌ها نمی‌پیچد
_ گل پیچک و یاس همسایه، مهمان خانه ما نیست
_ دیوار بی‌اعتمادی بلند و بلندتر شده است!
ناگفته پیداست که زندگی در دنیای امروز، دستخوش تغییر و تحول فراوانی شده و فناوری اطلاعات و ارتباطات، دگرگونی اندیشه‌ها و سلیقه‌ها را برای پدید آمدن یک زندگی به شیوه دیگر، به همراه آورده است. ولی انگار همه ما احساس می‌کنیم، گُم شده‌ای داریم وکودک درون مان، دستخوش آسیب شده و از اصل و ریشه خود دور افتاده‌ایم!
پرسشی که بی پاسخ مانده است، این است که؛ “آیا نمی‌شود معماری سنتی گیلان را با سازه‌های جدید درآمیخت و روح زندگی و طبیعت را در آن جاری و ساری کرد؟”.
در هر صورت باید به این پرسش مهم پاسخ بدهیم و شهرسازی ما رنگ و روی معماری بومی و زیبای آن را همراه خود داشته باشد