سخنرانی دکتر فریدون شایسته

متن پیاده شده سخنرانی ها ی نشست علمی زندگی و زمانه حسن خان آلیانی(معین الرعایا)

سخنرانی دکتر فریدون شایسته، مورخ و پژوهشگر نهضت جنگل

قطعاً اگر انقلاب مشروطه در ایران پیروز میشد نه مبارزات رئیسعلی دلواری را داشتیم نه قیام شیخ محمد خیابانی نه قیام کلنل پسیان، نه نهضت جنگل را.

دکتر فریدون ،شایسته مورخ و پژوهشگر نهضت جنگل یکی ازسخنرانان نشست علمی زندگی و زمانه حسن خان آلیانی(معین الرعایا) بود.

شایسته با قدردانی از بانیان برگزاری این مراسم یاد و خاطره تمام شهدای نهضت جنگل از جمله حسن خان معین الرعایا، نعمت الله خان آلیانی و غلامعلی بابا ماسوله را گرامی داشت و افزود: اصلاً نهضت جنگل برای چه ایجاد شد؟ و امثال حسن خان آلیانی‌ها، دکتر حشمت‌ها، حاج احمد کسمایی‌ها و کل مردمان نجیب و آزاده‌ای که به نهضت جنگل پیوسته بودند به دنبال چه بودند؟!

دکتر شایسته گفت: قطعاً اگر انقلاب مشروطه در ایران پیروز میشد نه مبارزات رئیسعلی دلواری را داشتیم نه قیام شیخ محمد خیابانی، نه قیام کلنل پسیان، نه نهضت جنگل را.

شایسته به نامهای مختلفی که در وقایع نگاری نهضت جنگل از حسن خان آلیانی معروف به معین الرعایا برده شده پرداخت و ادامه داد «حسن خان آلیانی»، «حسن خان کیش دره ای» و «حسن خان معین الرعایا» سه نامی است که در منابع وقایع نگاری نهضت جنگل به کرات آمده است. درباره زمان ورود حسن خان به نهضت جنگل در میان منابع دست اول و تحقیقات جدید اختلاف وجود دارد این اختلافات درباره کشته شدن مفاخر الملک در کسما نیز وجود دارد.

شایسته اولین کسیکه در نوشته های خود به حسن خان تاخته را «صادق مهرنوش» معرفی کرد و افزود: صادق مهرنوش که بیشتر از همه به حسن خان معین الرعایا پرداخته و متأسفانه بیشتر از همه نیز به این شخصیت تاخته است گفته که ایشان در سال ۱۲۹۵ خورشیدی وارد نهضت جنگل شده و مرحوم افشین پرتو نیز سال ۱۲۹۶ را مطرح کرده است و قطعاً در سال ۱۲۹۳ که نهضت جنگل با تشکیل کمیته اتحاد اسلام با حضور ۲۷ نفر تشکیل شده اگر این بزرگوار نیز حضور میداشت، اسمی از ایشان ذکر میشد و احتمالاً چند ماه یا سال بعد حسن خان به نهضت جنگل پیوسته است.

درحالی که همه واقعه نویسان نهضت جنگل تسلیم شدند و به سردار سپه وزیر وقت جنگل توبه‌نامه نوشتند اما داوریهای آنها را نسبت به سه نفر یعنی دکتر حشمت ، حاج احمد کسمایی و حسن خان معین الرعایا نمی توان واقع بینانه ذکرکرد.

شایسته، بی انصافیهای مطرح شده دربارۀ حسن خان آلیانی را در نوشته‌های سعدالله‌خان درویش مطرح کرد و افزود ایشان با کابینه وثوق الدوله و سیدضیاء ارتباط داشته و در دوره پهلوی اول مدیر کارخانه قند ورامین بوده و نسبت به حاج احمد و معین الرعایا نظر منصفانه ای نداشت.

این مورخ نهضت جنگل ادامه داد: دکتر حشمت طالقانی، حاج احمد کسمایی و حسن خان آلیانی هر سه بعد از جنگ جهانی اول به حکومت مرکزی تسلیم شدند اما داستان تراژیک محاکمه ساختگی دکتر حشمت و شهادت مظلومانه او در کنار مرگ طبیعی حاج احمد و ترور معین الرعایا موجب شده که داوریهای منابع واقعه نگاری یکسان نباشد اما بنده معتقدم که هر سه از بزرگان نهضت جنگل بودند که خدمات آنها نباید توسط محققان نادیده انگاشته شود در هیچ یکی از منابع وقایع نگاری نهضت جنگل نمیخوانیم که حسن خان معین الرعایا در جبهه مخالف نهضت جنگل یا آرمان‌های میرزا کوچک جنگلی قرار گرفته باشد. با همه بداندیشی‌هایی که نسبت به حسن خان آلیانی شده در هیچ کجا چنین ادعایی نشده است.

حسن خان آلیانی در شهریور ۱۳۰۰ در رشت حبس بوده است

شایسته با اشاره به حضور حسن خان آلیانی در نبرد جنگلیها با بلشویکهای ساختگی داخلی نظیر سردار محیی، خالو قربان هرسینی، کریم خان رشتی، احسان الله خان دوستار، خالو مراد بزرگ و . و خالو مراد کوچک و کریم کرد که همگی روزگاری در جبهه میرزا کوچک بودند و بعدها مخالف او شدند، بیان کرد حسن خان به دلیل هواداری از نهضت جنگل و میرزا کوچک در شهریور ۱۳۰۰ در رشت حبس بوده است.

این استاد تاریخ با بیان اینکه صادق مهرنوش مدعی است که واقعه ملاسرا را حسن خان معین الرعایا به وجود آورده است افزود در این تاریخ یعنی ۶ مهر ۱۳۰۰ حسن خان توسط احسان الله خان دوستار حبس بوده است و ادعای مهرنوش یکی از اشتباهاتی بوده که توسط واقعه نگاران ذکر شده است. شایسته با تاکید بر اینکه همه سعی کردند پس از نهضت جنگل قتل حیدرخان عمواوغلی را به گردن آلیانیها بیندازند، یادآور شد با توجه به اسناد جدید و کتاب میلاد زخم دکتر خسرو شاکری مشخص شد که نه حسن خان در این قتل دست داشته و نه آلیانیها، بولشویکهای ساختگی نظیر سردار محیی و میرزا کریم خان رشتی که عامل لنین بودند در قتل حیدرخان که با اشاره لنین رهبر انقلاب بولشویکی صورت گرفته دست داشته اند.

نقش غیرقابل انکار مردم کسما و آلیان در نهضت جنگل سزاوار تقدیر است اما واقعه نگاران نه از کسما یاد کرده‌اند و نه از مردم آلیان

وی با اشاره به نقش غیر قابل انکار مردم کسما و آلیان در حیات نهضت جنگل گفت: این نقش سزاوار تقدیر است اما واقعه نگاران نه از کسما یاد کرده‌اند و نه از مردم آلیان. آرمان و اهداف نهضت جنگل سرکوب نشد بلکه مردان این نهضت شهید شده و این نهضت سرکوب شد که آن هم به دلیل ژئوپلیتیک حاکم بر سپهر جهان آن روز بود تشکیل نهضت جنگل علیه دولت روس بود و بعد از پایان جنگ جهانی، شوروی جدید برای به رسمیت شناخته شدن در کنار انگلستان قرار گرفت ونهضت جنگل را سرکوب کرد وگرنه اهداف مقدس این نهضت یعنی استقلال، آزادی و رفاه برای عامه ایرانیان همیشه جاوید و ماندگار است.

پیاده سازی و تنظیم گزارش مرتضی سخایی