افشین پرتو
افشین پرتو از پدر و مادری گیلانی در اسفند سال 1328 در مشهد به دنیا آمد، در سه سالگی به تهران رفت و چند سال اول مدرسه را در دبستان‌های رستگاری و خزائلی و برسابه در تهران درس خواند.
سپس به سبب مأموریت پدر به خراسان بازگشت و در مدرسه «فردوسی» مشهد و «قطب» تربتحیدریه دوره دبستان را به پایان رساند. دکتر پرتو درباره اولین تجربه نویسندگی‌اش می‌گوید: «در کلاس ششم بودم که نخستین داستانم در مجله کیهان بچه‌ها بـه چاپ رسید.» او خاطره تشویق‌‌های پدر را هنوز هم به یاد دارد: «پدرم همواره با خریدن کتاب‌های خوب مرا به خواندن و نوشتن تشویق می‌کرد و هیچ گاه هدیه‌های او را پس از چاپ هر نوشته‌ام در مطبوعات فراموش نمی‌کنم.»
او تحصیلاتش را در مدارس «قطب» و «امیرکبیر» تربتحیدریه و «دارالفنون» و «بوعلی سینا»ی تهران و «غروی» و «فرهنگیان» رشت ادامه داد تا این که در سال 1347 وارد دانشگاه پهلوی شیراز شد و به تحصیل در رشتۀ تاریخ پرداخت. در سال 1373 برای ادامه تحصیل راهی مسکو شد و چهار سال بعد درجه دکترایش را در رشتۀ تاریخ از «مرکز مطالعات خاورمیانه» وابسته به آکادمی علوم روسیه دریافت کرد. دکتر پرتو در سال 1383 پس از 30 سال خدمت معلمی بازنشسته شد و باقی عمر را در سیاهکل به تحقیق، پژوهش و ترجمه گذراند.
کتاب‌شناسی افشین پرتو
از افشین پرتو بیش از پنجاه عنوان کتاب و هزار مقاله علمی به یادگار مانده است که جملگی از آثار ارزشمند و مفید به فایده برای پژوهشگران و علاقمندان موضوعات تاریخی است. البته با وجود تلاش‌های خستگی ناپذیر پرتو، متأسفانه بخش وسیعی از نوشته‌های این تاریخ‌نگار گیلانی هنوز منتشر نشده است.
کتاب‌های چاپ شده:
1- ستیزگاه باورهای دیروز و امروز، تاریخ خاورمیانه پیش از پدیدآیی اسلام. تهران: نشر پاژنگ، 1369.
2- پژوهش نامه، راهنمای پژوهش در تاریخ و جغرافیای گیلان. تهران: نشر پاژنگ، 1369.
3- گیلان، گزارشی درباره گیلان، رشت: اداره کل امور اجتماعی استانداری گیلان، 1372.
4- وجه تسمیۀ عناصر تقسیمات کشوری شهرستان لاهیجان. رشت: اداره کل امور اجتماعی استانداری گیلان، 1373.
5- شاخه نبات، ترجمه خاطرات سرگرد نیلستروم سوئدی در سال 1914. بوشهر: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر، 1374.
6- گیلان، خورشید ایران. تهران: سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش. تهران. 1377.
7- تاریخ گیلان از آغاز تا برپایی جنبش مشروطه. رشت: نشر حرف نو. 1379/ چاپ دوم: رشت: نشر ایلیا، 1389.
8- خاطرات آقاخان درامی. رشت: شورای اسلامی شهر رشت، 1382.
9- مجموعه اسناد نهضت جنگل. رشت: شورای اسلامی شهر رشت، 1382.
10- فرمان روایان دیلمان: پژوهشی پیرامون توان مندان دیلمان از میانه سده دوازدهم هجری تا پایان دوران سلطنت رضاشاه پهلوی. تهران: انتشارات مهربرنا، 1384.
11- گیلان رویای سبز ایران، پیشینه تاریخی گیلان و توضیحات تصاویر، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از گیلان. تهران: 1385/ چاپ دوم 1389.
12- گیلان، سرزمین من ایران. تهران: سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش، 1387.
13- شیــراز، شهر عشق و راز، پیشینه تـاریخی فارس و توضیحات تصاویر، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از فارس. تهران، 1387.
14- همدان، دروازه تمدن، پیشینه تاریخی همدان، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از همدان. تهران، 1387.
15- اصفهان مهد هنر ایران، پیشینه تاریخی استان اصفهان، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از اصفهان. تهران، 1389.
16- جنگ جهانی اول و فارس، ترجمه خاطرات نیلستروم سوئدی از رویدادهای فارس در سال‌های 1916تا 1918 میلادی. تهران: نشر آباد بوم، 1389.
17- تاریخ خانی، نوشته علی بن شمس‌الدین لاهیجی. راستینه‌گردانی و هامش‌نگاری افشین پرتو. رشت: نشر ایلیا، 1389.
18- تاریخ گیلان. نوشته عبدالفتاح فومنی گیلانی. راستینه‌گردانی و‌هامش‌نگاری افشین پرتو. رشت: نشر ایلیا، 1389.
19- خراسان شمالی، پیشینه تاریخی خراسان شمالی، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از خراسان شمالی. تهران، 1390.
20- تاریخچه شیلات دریای کاسپی، دانشنامه فرهنگ گیلان. حوزه هنری گیلان، شهریور 1391.
21- گیلان و خیزش جنگل، تاریخ گیلان در دوران پادشاهی احمدشاه قاجار. حوزه هنری گیلان و نشر ایلیا. آذر 1391.
22- شاخابه پارس و روزگارش، دانشنامه بوشهر. حوزه هنری بوشهر. اردیبهشت 1392.
23- تاریخ طبرستان، نوشته ابن اسفندیار. تصحیح و تحشیه افشین پرتو. تهران: نشر میرماه، آذر 1392.
24- دیوان سالارفاتح. با تصحیح افشین پرتو. تهران: نشر میرماه، آذر 1392.
25- خاطرات انوشیروان نعیمی اکبر. تصحیح و تحشیه فریدون نوزاد ـ افشین پرتو. رشت: نشر بلور، دی 1392.
26- گزارش‌های مستر چیک، گزارش‌های هربرت چیک از رویدادهای جنگ جهانی اول در فارس و بوشهر. ترجمه افشین پرتو. حوزه هنری بوشهر، دی 1392.
27 – یادداشت‌های گوستاو نیلستروم افسر سوئدی ژاندارمری ایران از رویدادهای فارس و بوشهر در جنگ جهانی اول، دانشنامه بوشهرشناسی. فروردین 1393.
کتاب‌های آماده برای چاپ:
1- بلمی گم در اقیانوس شن. تاریخ دولت‌های عربی پیش از اسلام
2- سیاهکل دیار پایدار. دانستنی‌هایی درباره دیروز و امروز سیاهکل
3- سیاهکل
4- گیلان از اوج تا موج. دانستنی‌هایی درباره ی استان گیلان
5- مهرگان
6- پنج پیمان پاره پاره کننده ایران
7 ـ خاطرات میرزا علی خان دیوسالار. نوشته ی دیوسالار. راستینه‌گردانی و‌هامش‌نگاری افشین پرتو
8- چهار سفر، سفرنامه‌های ناصرالدین شاه به مازندران و گیلان و نور و کجور و فرنگستان. راستینه‌گردانی افشین پرتو
9- زیاریان
10 ـ چای و ابریشم
11- مشروطه و گیلان
12- جغرافیای گیلان، نوشته م.م. لاهیجانی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
13- تاریخ گیلان و دیلمستان، نوشته میرظهیرالدین مرعشی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
14- تاریخ رویان. نوشته مولانا اولیاء الله آملی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
15- تاریخ مازندران. نوشته ملا شیخ علی گیلانی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
16 ـ جنگ‌های ایران و روسیه و جدایی تالش از ایران
17- سه سفر: گزارش اعتمادالسلطنه از سفرهای ناصرالدین شاه به مازندران و گیلان و نور و کجور و کلاردشت
18- تاریخ طبرستان و رویان و مازندران. میرظهیرالدّین مرعشی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
19- یاداشت‌های رابینو از مشروطه گیلان. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
20- نگاهی از درون به انقلاب مسلحانه جنگل. خاطرات محمّدحسن صبوری دیلمی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
21- مازندران در روزنامه‌های وقایع اتفاقیه و دولت علّیه ایران و دولتی و ایران و ایران سلطانی، تصحیح و پژوهش افشین پرتو
22- فارس در روزنامه وقایع اتفاقیه ـ تصحیح و پژوهش افشین پرتو
23- خراسان در روزنامه وقایع اتفاقیه ـ تصحیح و پژوهش افشین پرتو
24- رویدادهای گیلان در زمان پادشاهی مظفرالدین شاه برگرفته از روزنامه‌های ایران و ایران سلطانی. تصحیح و پژوهش افشین پرتو
25- روزنامه ساحل نجات ـ افصح-المتکلمین ـ تصحیح و پژوهش افشین پرتو
26 – هفته نامه زمان وصال ـ ناصرالشعرا ـ تصحیح و تحشیه افشین پرتو
27- گزارش‌های هربرت چیک 1918ـ 1921، ترجمه افشین پرتو
