پیشواز نوروزی، نوروزی خوانی

به قلم و با پژوهش؛ محمود اصغری/ نویسنده کتابهای “نگاهی به مردم شناسی لاهیحان” و واژه نامه”لاجونی گَب“

نوروز باستانی و خجسته ایران/لاهیجان/از دیرینه زمان(پیشواز لاجونئِن از بهار و عَیدَ نوروز و نوسال، ازاون قدیم- ندیمون)

 نوروز و نوروزی خوانی

پیام آوران نوروزی(نوروزی خوان‌ها)
یکی از رسم‌های رایج در لاهیجان ودیگر شهرها و روستاهای گیلان، “نوروزی خوانی” بود و نوروزو نوسال خوان ها، از اوایل اسفند ماه، در دسته‌های ۲ و ٣ نفری، با گذر از کوچه‌ها و خیابان‌ها، به دَرَخانه‌ها می‌رفتند و بهاریه در وصف حلول سال نو و نوروز می‌خواندندو
مردمی که به شنیدن ترانه‌های آنان اشتیاق نشان می‌دادند به آن ها مژدگانی(عیدانه) می‌دادند.
ترجیح بند اشعار نوروزی‌خوان‌ها چنین بود:
“نوروز و نوسال باشد مبارک
شما را امسال باشد مبارک”
نوروزی خوانی، در واقع آوایی شادی‌بخش برای خبررسانی آمدن بهار و نوروز برای مردمانی بوده است که سرما و سختی زمستان را پشت سر گذاشته اند.
پیش از آمدن فصل بهار، نشانه‌های زیبا و چشم نواز آن در جای جای شهر سرسبز لاهیجان و پهنه گیلان، خود را نمایان می‌کند. پامچال‌های رنگارنگ و گل زرد رنگ باران( وارون تی تی)وشکوفه‌های سفید آلوچه از جمله نشانه‌های آمدن بهار و نوروز است.
نوروزی‌خوان‌ها با نوای آشنای نوروز و نوسال، به یادمان می‌آورند که نوروز خجسته در راه است و باید نگاهی نو به طبیعت و زندگی و سر و سامان دادن آن نماییم.

گروه نوروزی‌خوان‌ها از سه نفر تشکیل می‌شد؛ یکی از آن ها” سرخان” نام داشت که شعری می‌خواند و بیشتر شعر نوروز و سال نو را این گونه شروع می‌کرد:
” فصل بهاران آمده،
گل در گلستان آمده،
مژده دهید ای دوستان،
نوروز سلطان آمده”
وآن گاه، آن دو نفر دیگر تکرار می‌کردند.
از گروه نوروزی‌خان ها، یک نفر هم کوله باری بر دوش داشت و هدایای مردم را که شامل اسکتاس تازه، مورغونه (تخم مُرغ)، شیرینی تازه دستپُخت کدبانوی خانه، آجیل، برنج ونان محلی می شد، جمع آوری می‌کرد.
یکی از سنت‌های نوروزی خوانی که بیانگر پاسداشت طبیعت و یادآوری و آرزوی سبزی و خرمی بهار بود، دادن شاخه‌ای از درخت همیشه سبز شمشاد( کیش) به صاحب خانه بود.
مردم لاهیجان آمدن نوروزی‌خوان‌ها را به خانه خود، مبارک و خوش یُمن می‌دانستند. نوروزی خوان ها در جلو هر خانه، شعرهایی برای خوش آمدصاحبخانه می‌خواندند و برای مثال آرزو می‌کردند که؛
-پسرهای خانه داماد شوند
-اهل خانه سعادتمند و خوشبخت باشند
– دخترهای خانه، عروسی کنند و به خانه بخت بروند.
تردیدی در این نیست که نوروزی‌خوان‌ها، پیام آوران بهار و نوروز خجسته بودند و یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که نوروزی‌خوان ها، نوروزی‌خوانی را با نام آفرینشگر هستی(پروردگاریگانه) شروع کرده و سپس به توصیف صاحبخانه می‌پرداختند و برای آن ها خیروبرکت و آرزوی تندرستی و بهروزی می‌کردند.
شَمه جون ساق بَبون
سال خوبی بَدارین
هیزار سالون یَرَسین