شوروی و جنبش جنگل: یادداشت های یک شاهد عینی
روز سه شنبه هجدهم ماه مه 1920 مطابق 28 اردیبهشت 1299، کشتی‌های جنگی دولت شوروی در مقابل انزلی و غازیان صف کشیده و بدون اعلان جنگ، چندین گلوله توپ به طرف غازیان خالی کردند. دلیل رسمی این حرکت کشتی‌های جنگی شوروی این بود که چون کشتی‌های ضد انقلابی ژنرال دنیکن ژنرال تزاری و از رهبران اصلی روس‌های سفید و عده‌ی زیادی از افسران و تابعین ایشان در انزلی بودند و امنیت دریای خزر را تهدید می‌کردند، پس فرمانده‌ی ناوگان سرخ شوروی ولگا خزر برای حفظ امنیت دریای خزر مجبور شد انزلی را تصرف کند تا بتواند ناوگان ضد انقلابی و اتباع وی را روانه‌ی روسیه نماید. ولی در حقیقت آن‌ها در صدد بودند تا اهالی شرق را از قبیل عثمانی، افغانستان، هندوستان، ایران و… را از تحت نفوذ و استیلای دول امپریالیستی نجات دهند و انگلیسی‌ها را از آن‌جا خارج نمایند. در پی این سیاست و حضور شوروی‌ها در ایران، جنبش جنگل به رهبری میرزا کوچک خان که از سال 1294 شمسی، حرکتی ملی را برای مبارزه با بیگانگان آغاز کرده بود، به مرحله‌ای جدید وارد شد. پیمان اتحاد میان آن‌ها بسته شد و جمهوری شوروی ایران تاسیس گردید. ولی در این میان مشکلات بسیاری به وجود آمد و میان میرزا کوچک خان و متحدین نوین بلشویکش تفرقه افتاد. بنابراین میرزا در اعتراض به تندروهای بلشویک‌ها ترک اتحاد نمود و یاران بلشویک را تنها گذاشت. بلشویک‌ها که از ابتدا قصد پاکسازی گیلان را از وجود میرزا داشتند، با استفاده از فرصت، کودتایی علیه میرزا کوچک خان و هوادارانش به راه انداختند، ولی آن‌ها نتوانستند گیلان را حفظ نمایند و با فشارهای داخلی و خارجی متعددی مواجه گردیدند. اختلافات سیاسی در جناح بلشویک‌ها، یاران میرزا با بلشویک‌ها، قرارداد بازرگانی شوروی و انگلیس و قرارداد ایران و شوروی از علل مهم فروپاشی جمهوری گیلان است. در این رهگذر، با حمله‌ی قوای نظامی دولت مرکزی، نقطه‌ی پایانی بر این حرکت هفت‌ساله‌ی آزادی‌خواهانه گذاشته شد. کتاب حاضر، از جمله نوشته‌های با ارزش درباره‌ی وقایع جنبش جنگل از هنگام ورود قوای سرخ است. حضور نویسنده در گرماگرم وقایع و ارتباط او با رهبران نهضت و قوای شوروی، به مطالب وی اعتبار بخشیده است. به ویژه این‌که او با استفاده از اسناد و مدارک دوران خود به نوشته‌هایش سندیت داده است.
*********************
مؤلفان: برزویه دهگان، گریگور یقیکیان
ناشران: نوین، شرکت انتشارات اختران کتاب
زبان: فارسی
سال چاپ: 1386
نوبت چاپ: 1
تیراژ: 1500 نسخه
تعداد صفحات: 584
قطع و نوع جلد: رقعی (شومیز)
