مردان ناشناختۀ نهضت جنگل(5)
درویشعلی خان کَلاشَمی
پژوهش و نگارش: مرتضی سخایی
هفته نامه چهار دی ، چاپ فومن ، شماره ۸۷۹ ، یکشنبه ۱۹ شهریور ۱۴۰۲ ، ص ۴
روستای کَلاشَم، با اینکه در مسیر جادۀ رشت به فومن قرار دارد و برای رسیدن به بازارجمعه، صومعه‌سرا و فومن، ناچار باید از این روستا گذر کرد اما جزو محدودۀ شفت محسوب می‌شود. حفظ و حراست از روستای کَلاشَم، بواسطۀ همجواری با رودخانۀ پسیخان، برای جنگلی‌ها بسیار مهم و حیاتی بود. «عمارت کاسان» در جوار رودخانۀ پسیخان مورد استفادۀ جنگلی‌ها برای نظارت بر عبور و مرور از رشت به فومنات قرار داشت.
«کاسعلی» فرزند محمد مهدی متولد ۱۲۷۸ خورشیدی در روستای کَلاشَم بود. کاسعلی وقتی‌که جوانی ۲۱ ساله بود به نهضت جنگل پیوست. او با ایمان و اهل فرائض دینی بود و با اینکه سواد نداشت اما اشعار زیادی در رسای اهلبیت از حفظ بود. کاسعلی چون چاووشی خوانی می‌کرد در بین جنگلی‌ها به «درویشعلی‌خان کَلاشَمی» معروف بود.
از «درویشعلی‌خان کَلاشَمی» در دو کتاب مرتبط با نهضت جنگل یاد شده است: «تاریخ جنگل» صادق مهرنوش و «نهضت جنگل و اوضاع فرهنگی-اجتماعی گیلان و قزوین» که شامل خاطرات « صادق خان کوچکپور گل‌افزانی» است.
از همین رو در نامه‌های متعددی به خط و امضای شخص میرزا کوچک خان از «درویشعلی خان» یاد شده است. با بررسی منابع و اسناد مذکور و پژوهش‌های میدانی پاره‌ای اطلاعات بدست آمده که از نظر می‌گذرد:
حضور درویشعلی‌خان کَلاشَمی، در نهضت جنگل، محدود به دو سال پایانی این نهضت می‌شود. او در جنگ‌هایی که بر علیه بولشویک‌ها در بازارجمعه و صومعه‌سرا به وقوع پیوست، حضور فعال داشت. درویشعلی‌خان کَلاشَمی، در ابتدا یعنی از سال ۱۲۹۹ به عنوان سر دستۀ چریکهای صادق‌خان کوچکپور گل‌افزانی که از سوی میرزا کوچک‌خان حاکم نظامی فومن بود انجام وظیفه می‌کرد. محل مأموریت درویشعلی‌خان در زادگاه خودش یعنی کَلاشَم بود. دسته‌ای از نیروهای آذری و کرد تحت فرمان او بودند. این دسته، با استقرار در عمارت کاسان، عبور و مرور از رودخانۀ پسیخان را نظارت می‌کردند.
در اسفند ۱۲۹۹، میرزا کوچک خان طی نامه‌های مکرری به صادق‌خان کوچکپور امر می‌کرد که به هیچ وجه بولشویک‌ها حق ندارند از رودخانۀ پسیخان رد شده و به فومنات بیایند اما گویا این امر میرزا به صورت کامل مورد توجه قرار نمی‌گرفت. در جریان یکی از همین بی توجهی‌ها، یکی از نیروهای آذری زبانِ تحت امر شهید نعمت‌الله خان آلیانی توانسته بود از فومن خارج شود. به همین سبب میرزا کوچک نیز از صادق خان خواسته بود تا درویشعلی خان، را به فومن فرستاده و یک هفته در آنجا نگه دارد.
میرزا کوچک خان در نامه‌ای به تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۰۰ خورشیدی، به صادق‌خان کوچکپور اعلام نموده که از این تاریخ دستۀ درویشعلی‌خان، جزو دستجات آقای میرزا نعمت‌الله[آلیانی] شناخته خواهند شد.
از «درویشعلی‌خان کَلاشَمی» در دو کتاب مرتبط با نهضت جنگل یاد شده است: «تاریخ جنگل» صادق مهرنوش و «نهضت جنگل و اوضاع فرهنگی-اجتماعی گیلان و قزوین» که شامل خاطرات « صادق خان کوچکپور گل‌افزانی» است.
از همین رو در نامه‌های متعددی به خط و امضای شخص میرزا کوچک خان از «درویشعلی خان» یاد شده است. با بررسی منابع و اسناد مذکور و پژوهش‌های میدانی پاره‌ای اطلاعات بدست آمده که از نظر می‌گذرد:
حضور درویشعلی‌خان کَلاشَمی، در نهضت جنگل، محدود به دو سال پایانی این نهضت می‌شود. او در جنگ‌هایی که بر علیه بولشویک‌ها در بازارجمعه و صومعه‌سرا به وقوع پیوست، حضور فعال داشت. درویشعلی‌خان کَلاشَمی، در ابتدا یعنی از سال ۱۲۹۹ به عنوان سر دستۀ چریکهای صادق‌خان کوچکپور گل‌افزانی که از سوی میرزا کوچک‌خان حاکم نظامی فومن بود انجام وظیفه می‌کرد. محل مأموریت درویشعلی‌خان در زادگاه خودش یعنی کَلاشَم بود. دسته‌ای از نیروهای آذری و کرد تحت فرمان او بودند. این دسته، با استقرار در عمارت کاسان، عبور و مرور از رودخانۀ پسیخان را نظارت می‌کردند.
در اسفند ۱۲۹۹، میرزا کوچک خان طی نامه‌های مکرری به صادق‌خان کوچکپور امر می‌کرد که به هیچ وجه بولشویک‌ها حق ندارند از رودخانۀ پسیخان رد شده و به فومنات بیایند اما گویا این امر میرزا به صورت کامل مورد توجه قرار نمی‌گرفت. در جریان یکی از همین بی توجهی‌ها، یکی از نیروهای آذری زبانِ تحت امر شهید نعمت‌الله خان آلیانی توانسته بود از فومن خارج شود. به همین سبب میرزا کوچک نیز از صادق خان خواسته بود تا درویشعلی خان، را به فومن فرستاده و یک هفته در آنجا نگه دارد.
میرزا کوچک خان در نامه‌ای به تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۰۰ خورشیدی، به صادق‌خان کوچکپور اعلام نموده که از این تاریخ دستۀ درویشعلی‌خان، جزو دستجات آقای میرزا نعمت‌الله[آلیانی] شناخته خواهند شد.
نامه میرزا کوچک خان به صادق خان کوچکپور گل افزانی، مبنی بر ادامه خدمت دسته درویشعلی خان کلاشمی زیر نظر دستجات شهید نعمت الله آلیانی
درویشعلی خان کَلاشَمی، پس از نهضت جنگل به نام «کاسعلی درویشی» شناسنامه گرفت و ازدواج نمود. ثمرۀ ازدواج وی با دختری از اهالی روستای چیران، به نام «محرم محسن‌زاده»، دو پسر و دو دختر به نامان: رضا، حسین، سکینه و بمانی است. همسرش در سال ۱۳۶۶ مرحوم شد و در مسجد شهدای روستای چیران دفن گردیده است.
کاسعلی درویشی، درویشانه بدون هیچگونه پولی عازم مشهد مقدس می‌شود و ۱۷ سال تمام در آنجا مقیم شده و چاووشی خوانی می‌کرد. او مجدداً به زادگاه خود باز می‌گردد و همچنان چاووشی خوانی یکی از علاقه‌های او بود تا اینکه در سال ۱۳۴۷ خورشیدی در حالیکه ۶۹ ساله بود مرحوم شده و در وادی بقعۀ آقا سید ابراهیم روستای کَلاشَم بالا دفن می‌گردد. روحش شاد…
کاسعلی درویشی، درویشانه بدون هیچگونه پولی عازم مشهد مقدس می‌شود و ۱۷ سال تمام در آنجا مقیم شده و چاووشی خوانی می‌کرد. او مجدداً به زادگاه خود باز می‌گردد و همچنان چاووشی خوانی یکی از علاقه‌های او بود تا اینکه در سال ۱۳۴۷ خورشیدی در حالیکه ۶۹ ساله بود مرحوم شده و در وادی بقعۀ آقا سید ابراهیم روستای کَلاشَم بالا دفن می‌گردد. روحش شاد…
