استالین در گیلان چه می‌کرد؟!
چند روز قبل صفحه ملانصرالدین پُستی منتشر کرد حاوی عکسی از جوانی استالین با این پرسش که: از فعالیت و حضور ژوزف استالین در شهر رشت چه می‌دانید؟»
خب! همین بهانه شد که کوتاه اینجا در باره‌اش بنویسم:
اول؛ آنطور که گریگور یقیکیان در کتاب یادداشتهای یک شاهد عینی، روایت کرده؛ بعد از ملاقات نماینده کمیته سری ستار رشت با “سرگو اُرژُنیکیدزه ” و “ژزف استالین” در گنجه، اُرژُنیکیدزه (بعدها از رهبران نامی انقلاب اکتبر و کمیسر صنایع جمهوری شوروی و فرمانفرمای کل قفقاز در عهد استالین) شخصن به گیلان آمد و برگشت و کار انتقال اسلحه را طی عملیاتی سری با همراهی ۳۵ گرجی متخصص تسلیحات مدیریت کرد. یقیکیان اشاره داشته که شنیده “استالین” نیز همراه آن ۳۵نفر به رشت آمد و پس از یک توقف ۲۴ساعته به بادکوبه برگشت.
و دیگر از استالین…
شاید خوانده باشید که سرقت از بانکها، یکی از روشهای تامین منابع مالی بلشویکهای روس در جریان مبارزات منتهی به انقلاب اکتبر بود. مثل سرقت مسلحانه ۳۴۱هزار روبل از بانک تفلیس در ژوئن ۱۹۰۷ با برنامه‌ریزی استالین، ولادیمیر لنین، ماکسیم لیتوینوف، لئونید کراسین و الکساندر بوگدانف…
خب! تطابق اسناد و هم روایت‌های ثبت شده از ساکنین بومی، نشان می‌دهد که گویی استالین کمی قبل از پیروزی انقلاب، در عملیاتی مشابه به عملیات تفلیس، منتها اینبار در گیلان شرکت داشته. با کی؟ همان اروژنیکدزه. کِی و کجا؟ سال۱۹۱۶، بانک استقراضی روس در انزلی.
چگونه؟
آن زمان یک نفر گرجی به نام لورتگپانیدزه در انزلی مهمانخانه‌ای داشت به نام آرکادیا که پاتوق گرجیان بیکار و بی پول بود. اُرژُنیکیدزه هم برای سازماندهی سرقت، مقیم این مهمانخانه می‌شود، گرجیان جوان مبارز را در پوشش کارگران بیکار اسکان می‌دهد. بعد هم در جریان عملیات سرقت شبانه از بانک استقراضی روس در انزلی، قریب به صدهزار منات را می‌دزدند و می‌گریزند. منتها جوانی گرجی با وعده دریافت ۱۰۰منات طلا از سفارت روس تزاری، نام و محل اقامت‌شان را افشا می‌کند و همگی به استثنای ارژونیکیدزه و یک نفر ناشناس (استالین) گرفتار می‌شوند.
نکته این‌که در عموم منابعی که شرح واقعه سرقت بانک توسط بلشویک‌ها در انزلی در آنها آمده (همچون یادداشتهای یقیکیان) از فرد مبارز و متواری همراه ارژنکیدزه بی‌ذکر هیچ‌نامی و تنها با عنوان جوان گرجی یاد شده است!
• اشاره: تصویر مربوط است به اُرژُنیکیدزه، استالین و میکویان در سال ۱۹۲۵. ارژنیکیدزه ۱۲سال بعد، با شلیک گلوله به قلبش خودکشی کرد. چرا؟ پیامد تصفیه استالینی و آنطور که خروشچف گفت: «چون دیگر نمی‌توانست رژیم استالین را تحمل کند»
